SPECIAL: Smalspoorcargo in Zwitserland

Deze special laat de leukste foto's zien van een weekje hobbyen in de Zwitserse Jura en in de kantons Bern en Zurich. De laatste keer dat ik een reeks foto's liet zien van vitamine V die over de grens verorberd werd, droeg ik op aan m'n vader (zie special 17) en het waarom is nu exact twee jaar geleden :-((( Die special bestaat voor een aardig deel uit cargo op smalspoor en bij toeval gaat het reisverslag hieronder daar grotendeels ook weer over :-) Wederom draag ik het op aan mijn vader, miss you.

Een behoorlijke selectie van foto's gemaakt door mij vind je hier. Geheel in flickr-logica is de eerste foto die je ziet de laatste van de trip, dus begin maar onderaan pagina 4! B.t.w.: comments zijn afgeschakeld, ondergetekende is niet zo gecharmeerd van de verencultuur bij spoorfoto's op flickr... Opmerkingen en b.v. correcties mag u mailen.
M'n chauffeur en reisgenoot (you're the man!) heeft een iets andere selectie foto's on-line staan, zie hier.
Aanbevelenswaardig is niet alleen de plaatjes te bekijken maar ook het verslag hieronder te lezen want zo gaan de plaatjes meer leven!

Reisverslag:
Maandag 26/10 werd gevuld met per o.t. van Ut naar de Jura, de namiddag even een voorverkenning van de lijnen van de Chemin de fer de Jura (CJ), vanaf het noorden gezien Glovelier - Le Noirmont - La Chaud-de-Fonds/Tavannes. Om 15u55 stond in Glovelier de SBB 11257 met een uit een wagen of 20 bestaande cargo richting Delemont, als die al wat had gedaan v.w.b. Glovelier dan waren het wagens met boomstammen vanaf een bij de losweg maar niets CJ-gerelateerd (een dag later verklaarde een local dat de CJ overgave aan SBBC alleen doet in Tavannes). De rolwagenkuil vertoonde wel lichte gebruikssporen, er stond ook een SBB Ks voor op het normaalspoor, maar dat is aannemelijk alleen voor intern dienstvervoer want de dag erna ging het traject Glovelier-Saignelégier b.d. t/m 3 dagen later vanwege diverse werkzaamheden met o.a. ballast die de CJ zelf kan aanvoeren vanaf Boncourt met hun normaalspoormotorwagen die tussen Boncourt en Porrentruy actief is met buurtsuperrommel. Op Glovelier twee lege 2-assige platte wagens voor het vuilvervoer (zie hieronder).

Dinsdag 27/10 wakker geworden in La Chaud-de-Fonds en maar een begonnen op de losweg waar we de avond ervoor een 4-asser hadden gezien met een grijze container. De rolwagenkuil daar had dikke roest maar was wel gevuld met twee rolwagens die ook behoorlijk roest kenden, iets wat we her en der vaker zouden zien op allerlei stations waar wel eens boomstammetjes ofzo worden geladen, daar staan dan twee lege rolwagens... De CJ rijdt maandag t/m vrijdag vuilvervoer vanuit Glovalier en Tarvannes naar La Chaud-de-Fonds. Om 08u22 stond daar de CJ 411 met één wagen met twee lege containers, de andere stond er ook nog en bleef staan. Op ons drukke gedribbel met camera kwam al snel de reactie "Pas mal!" en een kalmerend handje. Ze zouden pas om 09u15 vertrekken naar Tavannes, aankomst daar rond 10u30. Mooi, op zoek naar een stek ergens troffen we om 08u59 in La Noirmont de CJ 621 aan met een SBB Spns beladen met boomstammetjes op twee rolwagens, het spul was er net van de losweg gestrokken en men was bezig e.e.a. te checken. Desgevraagd bleek de bestemming ook Tavannes, vertrektijd wist de machinist nog niet. Uiteindelijk just in time een stek gevonden aan de oostrand van Tramelan, om 09u35 kwam de motorwagen met boomstammetjes langs. Die achterna gereden naar Tavannes, de twee sporige rolwagenkuil is aan de noordkant van het emplacement. Na aankomst om 09u45 werd omlopen en de wagen in de rolwagenkuil geplaats en losgemaakt. (09u54). Op de vraag of er nog wat retour zou gaan kwam wederom een "geen idee, "aprês midi"", ergens smiddags dus. Met de reizigersdienstregeling in de hand uitgevogeld dat het 10u30 v.w.b. de aankomende lege vuiltrein wel moest kloppen, stekkie gezocht tussen Tavannes en Tramelan bij perronloos kruisingsstation Orange. Pas om 10u38 kwam de lege vuiltrein langs, 7 minuten later in Tavannes waarna de reizigerstrein er met zo'n plus 4 ofzo uit kon en toen die weg was werd er omgelopen en de wagen op de losweg geplaatst zodat de pendelvrachtwagen er later bij kon (lossen/laden over de kop van de wagens). Op de vraag aan de mcn wanneer de beladen vuiltrein terug zou gaan kwam wederom een "geen idee, "aprês midi""-antwoord, niet uit onaardigheid maar blijkbaar varieert het nog wel eens. Uiteindelijk ging z'n motorwagen achterop de reizigerstrein mee van 11u44 en werd in Tramelant afgehaakt en in het depot weggezet. Wij weer terug naar Tavannes en troffen daar een local, die wist te vertellen dat SBBC rond 13u zou komen met een wagen voor de CJ en ook dat het vuilvervoer met twee motorwagens ("zwei Loks", maar dat vind ik toch echt wat anders), de éne Tramelan- (waar we inderdaad de dag ervoor een wagen hadden zien staan) La C-d-F-Tavannes, de andere La C-d-F-Glovelier-Le Noirmont-Tavannes-La C-d-F... Klonk niet helemaal logisch, maar goed. Om 13u01 kwam inderdaad SBBC aan met de SBB 11233 en een Eaos beladen met "Bagasse, ausgelaugte Rübenschnitzel und andere Abfälle aus der Zuckergewinnung" met bestemming de losweg van Saignelégier. Na omhalen duwde de SBB de wagen twee lege rolwagens op en nam even later de Snps met boomstammetjes over. Na dat spectakel wilde we een stekje gaan zoeken voor CJ 621+Eaos maar net buiten Tavannes dook opeens CJ 641 (ex-RhB) op met nog een lege vuiltrein (wederom 1 4-asser) en die kwam om 13u30 aan in Tavannes. Net buiten Tavannes om 14u03 alsnog de CJ 621+pulp gescoord, kwam vervolgens om 14u29 door Les Breleux en ging in Le Noirmont kopmaken. Wij alvast naar Saignelégier, bende door werkzaamheden, er stond een vuilwagen die normaal in Glovelier werd behandeld. Dan maar ff de lijn af richting Glovelier, volgens de eerder gesproken local zaten er potentieël twee werktreinen op de lijn.... de ene met een werkding, de andere met een motorwagen. Na prachtige weggetjes door de rimboe rond Bollement en La Combe precies op een foute plek verrast door de CJ 642 (ook ex-RhB) met twee Fcs'jes op rolwagens. Grrr!! Op een kopspoortje in La Combe stonden er nog twee. Om 15u53 was men op Saignelégier de pulpwagen inmiddels aan het lossen, rond 16u00 kwam de CJ 641 los binnen vanuit de richting Le Noirmont...

Woensdag 28/10 wakker geworden in Morges, de BAM zou deze dag doen aan veldlading, oftwel men verbust een deeltraject en gaat midden tussen de velden/akkers Eaos'n met bieten beladen! Hulde!! Vandaag was L'Isle - Apples b.d. vanaf 08u05 tot 11u50 en 12u10 tot 21u35 (= einde reizigersdienst). Toen om 08u01 de trein uit L'Isle in Apples aan kwam was daar BAM 21 met 7 Eaos'n op rolbokken al aangekomen en na vertrek van de reizigerstrein werd het station uitgereden, een rode rangeer/werktractor achterop geplaatst en met dat ding voorop naar de eerste laadplaats gereden. Hopen bieten langs het spoor in overvloed, men begon net voorbij Pampigny-Sévery na plat leggen van de e-loc en aarden van de bovenleiding met het laden om 08u40, het opduwen van de trein langs de laadmachine deed de dieselende rangeer/werktractor, om 10u02 werd weer beladen getrokken door de BAM e-loc 21 vertrokken naar Apples (a. 10u15), na omlopen en wegzetten van één beladen wagen ging het met 6 beladen wagens verder naar Morges (om 10u58 langs Vufflens-le-Château. De BAM 22 was om 10u15 al in Apples en ging op dezelfde manier als hierboven beschreven even later de lijn op naar een volgende bult bieten, die lag nabij Mauraz en toen we daar gingen kijken werd om 11u46 het laden gestopt, de aarding van de bovenleiding gehaald... Huh? Oja, er was een gat tussen 11u50 en 12u10 waarin volgens de reizigersdienstregeling niets hoefde te rijden. De BAM bleek de overvloed scholieren tussen de middag niet in de pendelpus te kunnen krijgen had men vooraf bedacht en dus reed men in dat 20 minuten gat een slagje Apples - Pampigny-Sévery (verder kon niet doordat de bietentrein verderop op de lijn stond). Na 12u10 werd het laden weer hervat en om 12u48 kon de twee trein weg, waarvan in Apples wederom 1 wagen werd achtergelaten, blijkbaar is 6 de maximum last naar Morges? De BAM 21 was voor 13u al op Apples gearriveerd met de 3e sleep van 7 wagens, die hebben we verder gelaten voor wat het was en de 2e beladen trein nog eens gedaan bij Vufflens-le-Château, (13u47) een ontzettende clichestek met fraai kasteel.Daarna een stukje noordelijk gegaan naar het lijntje Chavornay-Orbe, in Chavornay hectiek, daar lag SBB 11170 op z'n zij en waren wat bovenleidingpalen misbruikt als hek om te voorkomen dat een paar Eaos'n op straat hadden gepleurd, zie hier.
Er was door het gevijzel e.d. maar één doorgaand spoor vrij, rangeren kon alleen via de stationszijde van het emplacement. Ondertussen ging het bieten laden wel door, fraai met kantelen van met bieten gevulde aanhangers in een kuil waar vanuit het via een lopende banden-installatie de wagens in ging. Ook werden er wat Tagnpps'n beladen met stuiverig spul. Chavornay even gelaten voor wat het was en naar Orbe, met o.a. klanten Nèstle (vooral veel gesloten wagens), iets defensie-achtigs (Kbs'n met containers) en nog een klant bereikbaar via een briljant en ook bereden straatspoor maar deze dag stond er (niets) meer daar. Het station van Orbe wordt door het spoor bereikt via waanzinnige scènery maar de reizigers kregen op de halte Orbe-Industrie (waar ook het cargogebeuren zich afspeelt) een bus voorgeschoteld. Rond 14u30 dook opeens de OC Henschel op die bij Nèstle naar binnen ging en een kwartier later naar buiten kwam met een stuk of 10 gesloten wagens en middenin 1 Rs met container. Omdat getrokken naar Chavornay net fout voor de zon zou zijn verkast naar station Chavornay en daar de trein opgewacht. Om 15u30 kwamen ze geduwd aan vanwege de beperkingen vanwege de gekantelde loc... Achteraf logisch, nu scheelde het wat digi's :-/ Ook nog even in Yverdon gekeken, de Travys kroko plat, een reeks rolbokken met glimmende wieltjes náást de rolbokkuil dus je zou nog wat verwachten. In de schemering nog ff de eerste paar stations bekeken van de lijn naar Ste Croix, niks gezien, later gehoord dat de volgende dag een wagen met boomstammetjes de lijn af kwam. Eerstvolgende bietenlading op/vanaf 11/11. V.w.b. normaalspoor Yvonand en Payerne nog ff gecheckt, in Payerne was smiddags bieten geladen.

Toen werd het donderdag 29/10 en werden we wakker in Bulle, waar de TPF resideert met normaalspoor en smalspoor en van dat laatste is er o.a. een kort lijntje naar Broc Fabrique waar een Nèstle-fabriek staat die wat doet met cacao en waar o.a. wagens uit Awhv & Hrp heen gaan op rolbokken vanaf Bulle. Rond 07u25 vanaf het enige tafeltje in de ontbijtzaal met zicht op het station werd het ontbijt verstoord door de rangerende TPF Te 2/2 11 met vier al opgerolbokte wagens... Voor die tijd komt SBBC dus al aan vanuit Romont. De reizigerstrein (TPF 122, een enkele elec. motorwagen) van 08u13 nam de vier wagens (1 x koelwagens, 2 Rs en 1 x Kbs met elk een Maersk-container) mee naar Broc Fabrique. De TPF 122 liep na aankomst er vanaf tegen twee Hbbills'n aan die die mee terug nam om 08u32 naar Bulle waarna de TPF Te 4/4 14 ging rangeren bij Nèstle en daar waren ze om 09u klaar mee, desgevraagd zou er om 13u30 weer actie zijn. Het rangeerpersoneel vertrok met de reizigerstrein van 09u32, ondertussen bleek moderne diesellocje Tm 6 (een Kaeble/Gmeinder product) met een dienstwagen met kraantje gearriveerd dus daar konden we de ochtend weer wat verder mee vullen. Ze kwam stukken spoorstaaf ophalen, om 09u35 ging het geduwd terug naar Bulle. Het locje is zo slap en de helleing heftig dat 20 minuten en veel echoënd geronk tussen de bergen later het grofvuildepot buiten Bulle pas werd gepasseerd.... Op Broc-Fabrique stonden naast het stationsgebouw ook nog twee Uacs-y, die waren met "Rohrzucker und Rübenzucker und chemisch reine Saccharose, fest (ausg. Rohr- und Rübenzucker mit Zusatz von Arima- oder F" uit Aarberg gekomen daags voor deze dag. Afijn, daarna de Nèstle-shop bij het station Broc-Fabrique maar eens leeg gekocht en daarna weer even in Bulle gekeken of er nog wat opgerolbokt ging worden voor de middag. Niet dus, wel werd groene elec. reizigersmotorwagen Be 4/4 115 en ging de dienstwagen met kraantje en Kkl aanhaken rond 11u25 maar was er om 13u nog niet mee vertrokken, om 14u50 wel, vermoedelijk de lijn richting Montbovon op want op de lijn naar Broc had die niets te zoeken.Het rangeerpersoneel voor in Broc Fabrique kwam uit Bulle met de reizigerstrein van 13u13 uit Bulle en ging aan de gang zodat de volgende reizigerstrein wagens mee terug kon krijgen. Wat het rangeerpersoneel bezielde weten we niet maar men dacht dat de TPF Te 4/4 14 er wel tegen kon behalve de bruine koppel/compressorwagen ook nog eens zés wagens de trekken tijdens het rangeren, zijnde 3 koelwagens en 3 containers en al heel snel was het PAF! vonk! en had de loc geen zin meer. Na heel even probeerde de mcn het weer met de complete zes wagens en PAF! vonk! gevolgd door een metaalachtige schroeilucht uit het locje... De loc liet zich terugzakken en met de twee vertrekwagens ging het richting station. Helaas, het al afgetuigde locje redde de helling niet vlak voor het station, op het fotomomentsurprème daar was het voor de 3e keer PAF! vonk!! en een nog ergere metaalschroeilucht... Weer liet men de loc+wagens terugzakken en liet de vertrekwagens op het fabrieksterrein achter en met veel moeite redde locje+koppel/compressorwagen nog nét het station. Een aanwezige local werd al net zo blij als wij want dit ging betekenen dat de reizigersmotorwagen de vertrekwagens zelf moest ophalen bij de Nèstle :-) Dat gebeurde snel en efficiënt in 6 minuten na aankomst en er werd keurig op tijd (14u32) vertrokken naar Bulle waarbij in station Broc-Village werd gekruist met de "Train au Chocolat", zijnde een goud/zwart bestickerde MOB (ex-TPF) loc+3 rtg'n incl stuurstand, die we eerder al op Bulle (plm 11 u) hadden gezien en later teruggevonden geparkeerd op een kopspoor in Gruyères (11u40). Na aankomt van de TPF 122 met de twee wagens in Bulle ging de TPF 11 ze gelijk afrolbokken. Wijzelf bokten nog ff verder, normaalspoor in Domdidier en Avenches bekeken. In Domdidier was overduidelijk bieten geladen, in Avenches troffen we de om 15u52 naar Payerne vertrekken SBB 18810 met 1 Laais en vier met bieten beladen Eaos'n. Nog even een modeltreinenzaak in Bern opgezocht, helaas niets daar wat ik zocht.

Vrijdag 30/11 wakker geworden in Suhr, men had wat bewolking aan het begin van de ochtend voorspeld maar in schril contrast tot de zeer zonnige voorgaande dagen was het grauw grijs en dat bleef het ook de hele dag. Elk nadeel heeft z'n voordeel, het programma had bewolking nodig voor de treinen terug naar Suhr op de lijn uit Menziken. Op deze lijn met de rolbokkuil in Suhr, geen rolbokken systeem Vevey overigens maar een wat groter soort rolbok, was vandaag alleen bietenvervoer dus ze hadden het makkelijk. Om 07u50 stonden ze al vertrekgereed met de witte WSB De 43 (wel electrisch hoor) met 6 lege Eaos'n,, de bruine De 41 leek achterop er aan vast te zitten. Om 08u21 werd Gränichen-Oberdorf gepasseerd zonder de De 41 achterop, na nog wat gekruis en ingehaald worden met tram-achtig spul werd om 08u45 Gontenschwil bereikt waar de achterste drie Eaos'n werden achter gelaten en de rest door ging naar de losweg te Reinhard-Industrie. De bruine WSB De 41 kwam om 09u solo aan in Gontenschwil (de dag ervoor was dat nog met een wagen voor boomstammetjes op te halen elders aldus een Duitse hobbyïst) en plaatste de drie Eaos'n langs de losweg waar het laden direct begon. Daarna ging de De 41 solo door om 09u15 naar ook Reinhard Industrie en ging men daar gezamelijk koffie drinken tot 10u45... De De 43 ging vervolgens solo naar Gontenschwil en vertrok daar om plm 11u20 met de drie inmiddels met bieten beladen Eaos'n naar Suhr, 11u38 door Unterkulm. De De 41 moest tot tot 12u25 wachten eer met een klein maar aannemelijk goedkoop grijpertje de drie wagens daar beladen waren en om 12u47 werd uiteindelijk de S-bocht voor Gontenschwil gepasseerd en de Turkse groenteboer in Unterkulm om 12u55, Suhr aankomst 13u18. Daarmee was de WSB al weer klaar voor vandaag, dus wij eens gaan kijken in Langenthal waar de ASm de last-mile per rolbok doet voor wat klanten. Om 14u had men al 2 Hbis'n bij Coop, 1 ketelwagen bij Motorex en 1 wagen met acts-containers die eerder waren opgehaald, al afgebokt en even later ging men met de De 4/4 121 nog drie Hbils'n halen bij de Coop (los a. 14u26, geduwd vertrek 14u36). Via de smalspoorlijn naar Niederbipp gereden, een ASm kroko lijkt vast te roesten in Aarwangen. In Niederbipp was de oranje Henschel die via een drei-schienengleis Oberbipp kan bedienen afgelost door een groene Henschel (M-logo, nr 2, Em 3/3 837 825-9, waarschijnlijk geleend van de Migros in Gossau). Daarna nog "even" een modeltreinenzaak in Zürich opgezocht. Lang verhaal kort: doe dat niet als die openingstijden van 17 tot 18u30 heeft op vrijdag. We aten laat deze avond...

Zaterdag 31/10 wakker geworden in Schaffhausen, deze dag geen smalspoor maar bietenvervoer op normaalspoor op de agenda en de thuisreis. Begonnen met uitchecken van Henggart (niks) en daarna Marthalen (niks), daarna naar Hüntwagen-Wil: bingo (09u44). Laden van complete trein m.b.v. SBB rangeerlocje 8764 langs de verhoogde lading, fraai storten rechtstreeks vanuit aanhangers de Eaos'n in. Op de gewone losweg werden drie Eaos'n van hun bietenpulp verlost. Bij de Holcim gebeurde niks, lekker veel ballastwagens e.d. aan het wachten op hun volgende klus. Na het drukke gebeuren met tractors met aanhangers, lossen enz. voldoende bekeken te
hebben weer op zoek naar nog meer actie dus doorgestoken naar Wilchingen-Hallau. Ook bingo, SBBC Am 843 094 had net 6 lege Eaos'n bezorgd en zou uiteindelijk rond 11u20 aftaaien met twee al eerder beladen Eaos'n naar Schaffhausen. In Berlingen had die ook al zes lege Eaos'n bezorgd maar daar helaas geen laadactiviteiten. In het kader van de logische route nog even in Frauenfeld gekeken, tote hose v.w.b. gerangeer e.d. Toen nog even in Thayngen gaan kijken, mooie losweg met vier al beladen Eaos'n en een koppel aanhangers met bieten maar zonder tractor, dat mocht dus wachten tot maandag. Wij echter niet, maandag moest er weer gewerkt worden dus tijd om naar huis te gaan rijden na een zeer succesvolle, ontspannen en gezellige hobbyvakantie incl. fijne hotels en lekker eten :-)

<<---- ©rolandrail.net 2001-20013